اگر کسی تعهد اقدام به امری را بکند یا تعهد نماید که از انجام امری خودداری کند در صورت تخلف مسئول خسارت طرف مقابل است مشروط بر اینکه جبران خسارت تصریح شده و یا تعهد عرفاً به منزله تصریح باشد و یا بر حسب قانون موجب ضمان باشد.
معنی و ضرورت وجه التزام در قراردادها
علیرضا اسکندری
6 ماه پیش
مطابق مواد 226 الی 230 قانون مدنی چنانچه يكی از طرفين قرارداد به تعهدات خود عمل نكند، مبلغی را كه به عنوان خسارت در انجام تعهدات تحت عنوان وجه التزام در قرارداد مشاركت تعریف شده به عنوان جريمه پرداخت خواهد كرد. هرگاه در نتیجه عدم اجرای تعهد خسارتی به متعهدله وارد شده باشد، وی میتواند به دادگاه مراجعه و جبران خسارت را مطالبه نماید. برای این که متعهدله بتواند مطالبه جبران خسارت نماید، باید شرایط زیر در قرارداد مقرر شده باشد و این شرایط مستنبط از مواد 221، 226 و 227 قانون مدنی است :
- انقضا موعد
- تحقق ضرر
- عدم اجرای تعهد ناشی از علت خارجی نباشد
- جبران خسارت طبق قرارداد یا عرف یا قانون لازم باشد.
تعریف کلیت وجه التزام در قراردادها
مثلاً اگر سازنده در موعد معين ساختمان را تمام نكند يا واحدهاي ساخته شده را تحويل ندهد يا موعد مقرر سند رسمي را آماده نكند يا پايان كار نگيرد، براي هر کدام جداگانه بايد خسارتی در قرارداد تعريف شود يا آنكه مثلاً صاحب زمين در موعد معين سند را به نام سازنده نكند بايد وجه التزام را پرداخت كند. همچنین در قراردادهای بیع و اجاره و اساسا هر قراردادی که مستلزم ایجاد تعهدی برای طرفین است وجه التزام می تواند به عنوان ضمانت اجرای قرارداد بالاتر از هر چک و سفته به افراد کمک کند. فی المثل در قرارداد اجاره می توان برای عدم تخلیه یا عدم استرداد وجه الرهن وجه التزام تعیین کرد یا در قرارداد بیع برای تاخیر در تحویل یا تاخیر در پرداخت ثمن وجه التزام کارساز است. البته و قطعا نحوه نگارش و مراعات منطق در تعیین وجه التزام و برخی نکات حقوقی دیگر شرط صحت است.
توجه داشته باشید که اگرچه وجه التزام نوعی خسارت و مجازات ریالی محسوب می شود؛ اما اگر به جای عبارت وجه التزام از عبارت مثلا خسارت تاخیر استفاده کنید ماهیت و آثار آن به کلی متفاوت و ممکن است حتی موفق به دریافت و مطالبه ی آن نشوید. پس در استفاده از کلمات و عبارات قانونی و حقوقی نهایت وسواس را به خرج بدهید تا در موقع لزوم کمتر گرفتار اما و اگرهای قانونی باشید.
اما لازم است کمی هم در مورد این قوانین برای شما بگوییم ، در ادامه قوانین 221 تا 230 قانون مدنی را به صورت جزئی برای شما خواهیم گفت.
- ماده 221 قانون مدنی
- ماده 222 قانون مدنی
در صورت عدم ایفاء تعهد با رعایت ماده فوق حاکم میتواند به کسی که تعهد به نفع او شده است اجازه دهد که خود او عمل را انجام دهد و متخلف را به تادیه مخارج آن محکوم نماید.
- ماده 223 قانون مدنی
هر معامله که واقع شده باشد محمول بر صحت است مگر اینکه فساد آن معلوم شود.
- ماده 224 قانون مدنی
الفاظ عقود محمول است بر معانی عرفیه.
- ماده 225 قانون مدنی
متعارف بودن امری در عرف و عادت به طوری که عقد بدون تصریح هم منصرف آن باشد به منزله ذکر در عقد است.
- ماده 226 قانون مدنی
در مورد عدم ایفاء تعهدات از طرف یکی از متعاملین طرف دیگر نمی‌تواند ادعای خسارت نماید مگر اینکه برای ایفاء تعهد مدت معینی مقرر شده و مدت مزبور منقضی شده باشد و اگر برای ایفاء تعهد مدتی مقرر نبوده طرف وقتی میتواند ادعای خسارت نماید که اختیار موقع انجام با او بوده و ثابت نماید که انجام تعهد را مطالبه کرده است.
- ماده 227 قانون مدنی
چنانکه از این ماده بر می‌آید، اثبات این که عدم اجرای تعهد ناشی از یک علت خارجی بوده است به عهده متعهد است و همین که متعهدله ثابت کند که تعهد اجرا نشده و در نتیجه آن ضرری مستقیم به او وارد آمده است، متعهد مکلف به جبران خسارت است، مگر اینکه ثابت کند که عدم اجرای تعهد ناشی از امری است که خارج از حیطه اقتدار و اختیار او بوده است.
- ماده 228 قانون مدنی
در صورتی که موضوع تعهد تادیه وجه نقدی باشد حاکم میتواند با رعایت ماده 221 مدیون را به جبران خسارت حاصله از تاخیر در تادیه دین محکوم نماید.
- ماده 229 قانون مدنی
اگر متعهد به واسطه حادثه که دفع آن خارج از حیطه اقتدار اوست نتواند از عهده تعهد خود برآید محکوم به تادیه خسارت نخواهد بود.
- ماده 230 قانون مدنی
اگر در ضمن معامله شرط شده باشد که در صورت تخلف، متخلف مبلغی به عنوان خسارت تادیه نماید، حاکم نمی‌تواند او را به بیشتر یا کمتر از آن چه که ملزم شده است محکوم کند.
انواع وجه التزام
وجه التزام به دو دسته تقسیم بندی می شود :
- وجه التزام عدم انجام تعهد : که اصولا در این حالت مبلغی کلی تحت عنوان خسارت عدم اجرای تعهد مشخص می شود.
- نوع دیگر وجه التزام تأخیر در انجام تعهد است که در این صورت به ازای هر روز یا هر ماه تأخیر، مبلغی تحت عنوان وجه التزام تعیین می‌گردد.
نحوه تعیین وجه التزام در قرارداد
وجه التزام در عقد و قرارداد های مالی، جهت جریمه دیرکرد ناشی از تاخیر در انجام تعهد یا خسارت ناشی از عدم انجام تعهد به طور کلی، پیش بینی و شرط می شود. همچنین وجه التزام، در صورتی وجود خواهد داشت که به عنوان شرط، مورد توافق دو طرف قرارداد باشد. در این قسمت، قصد داریم، در خصوص نحوه تعیین وجه التزام در قرارداد صحبت کنیم و بگوییم که نحوه تعیین آن، چگونه می باشد.
در خصوص نحوه تعیین جریمه دیرکرد یا در واقع همان وجه التزام، باید گفت: از آنجا که وجه التزام، باید به صورت یک شرط، مورد توافق طرفین قرارداد باشد، نحوه تعیین آن می تواند، به صورت شرط ضمن قرارداد بوده یا به طور مستقل و خارج از قرارداد، میان طرفین، پذیرفته شود. مهم ترین نکته در نحوه تعیین وجه التزام، این است که پذیرش و توافق دو طرف در آن، شرط می باشد.در این حالت، در صورتی که متعهد، تعهد خود را انجام ندهد یا با تاخیر انجام دهد، می توان بر اساس نحوه دریافت آن در قانون، اقدام به مطالبه وجه التزام کرد.
قراردادهایی که می توان در آنها وجه التزام را شرط کرد
اصطلاحا به وجه التزام قراردادی جریمه ی دیکرد هم می گویند و همچنین نحوه تعیین آن، بر اساس توافق طرفین و به صورت شرط ضمن عقد یا یک توافق مستقل از قرارداد می باشد. پس از توضیح در این خصوص که وجه التزام قراردادی چیست، در این قسمت، قصد داریم، درباره قراردادهایی که می توان در آن ها، وجه التزام یا جریمه دیرکرد تعیین کرد، صحبت کنیم.
در پاسخ به این پرسش که در چه قراردادهایی می توان وجه التزام را شرط کرد؟ باید گفت ، وجه التزام یا جریمه دیرکرد، در تمام عقود مالی استفاده می شود، ولی کاربرد بیشتر آن، در عقود تملیکی است؛ یعنی قراردادهایی مانند قرارداد خرید و فروش یا عقد بیع که طبق آن، مالی از مالکیت یک نفر، طبق قرارداد، خارج می شود و به مالکیت فرد دیگر در می آید.
تفاوت وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه
در قسمت های قبل، توضیح دادیم که وجه التزام چیست و گفتیم که نحوه تعیین آن چگونه است. همچنین، اشاره کردیم که می توان در قراردادهای مالی، از این شرط، جهت جلوگیری از خسارت های احتمالی، بهره برد. در این قسمت، قصد داریم، درباره تفاوت وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه صحبت کنیم. خسارت تاخیر تادیه، خسارتی است که در صورت استنکاف عمدی متعهد از انجام مسئولیت قراردادی خود و ایجاد ضرر به طرف دیگر قرارداد، در نتیجه این استنکاف، باید پرداخت گردد و پیش بینی شدن یا نشدن آن در قرارداد، شرط نیست و تفاوت آن، با وجه التزام عبارت است از:
- وجه التزام ، نظیر وجه التزام عدم تنظیم سند، باید حتما، با توافق طرفین، تعیین شده باشد و مبلغ آن، نمی تواند توسط قاضی تغییر کند.
- خسارت تاخیر تادیه ، نیاز به پیش بینی در قرارداد نداشته و در صورت اثبات وجود ضرر ناشی از عدم انجام تعهد یا تاخیر در آن، توسط قاضی تعیین می شود.
- مبلغ وجه التزام ، توسط طرفین معلوم می شود و با نرخ روز تغییری نمی کند، مگر اینکه این امر را شرط کرده باشند.
- مبلغ خسارت تاخیر تادیه ، با توجه به شاخص بانک مرکزی و به نرخ روز، تعیین می گردد.
در ۲نبش بین صدها هزار آگهی ثبت‌شده جست‌وجو کنید، به سرعت ملک مورد نظرتون رو پیدا کنید و برای انجام معامله‌ای مطمئن، با مشاورین املاک معتمد و متخصص شهرتون در ارتباط باشید.
اینستاگرام ۲نبش
© 2نبش 1401|فناوران پیشتاز مسکن فردا