معماری بی نظیر خانه ای در نیاوران بدون قطع حتی یک درخت!

طراحی و ساخت مجمتع مسکونی نیاوران حاصل تلفیقی از هنر معماری و حفظ طبیعت است چرا که با وجود ساختن این بنای مسکونی در فضای شهری، حتی یک درخت برای احداث آن قطع نشده است. طراحی این مجتمع به گونه ای بوده است که به محیط طبیعی پیرامون خود آسیبی نزده و زندگی شهری با کمترین صدمه به محیط طبیعی پیرامون خود وصل شده است. ساختمان مسکونی نیاوران، اثر محمدرضا نیکبخت که جزو منتخبین سایت جامعه جهانی معماران در سال 2012 نیز شناخته شد، از جمله آثار معماری معاصر ایران است که می تواند برانگیزاننده واکنش های مختلفی باشد.

ساخت مجتمع مسکونی بدون قطع حتی یک درخت

وقتی صحبت از ساختن خانه در محیط هایی که دارای درخت و یا فضلی سبز است همیشه اولین چیزی که به ذهم هر کسی خطور می کند از بین درختان و فضای سبز است ولی حال ساختمانی ساخته شده است که تمامی این معادلات را از بین برده است. معمار با ذوق ایرانی به نام محمدرضا نیکبخت با طراحی یک مجتمع مسکونی با استفاده از فضای سبز طبیعی موجود شکل جدید از معماری را به وجود آورده است که حتی برای ساخت این مجتمع مسکونی یک درخت هم قطع ونشده است و از این درختان برای زیبایی نمای این مجتمع مسکونی استفاده شده است.

باید پذیرفت که در نگاه اول، چیزی که درباره مجتمع مسکونی نیاوران خودنمایی می کند، حضور درختان با سابقه ای است که مشخصا حفظ آنها پرهزینه تر و دشوار تر از حذف آنها بوده است و این اولین نکته ای است که تحسین ما را بر می انگیزد. اما این بنا چیزی بیش از اشاره به یک ایده است؛ جسمی غنی دارد و در متر به متر ابعاد عینی اش سرشار از جزئیات و موتیف هایی است که می توان مدتی دراز را به تماشایش نشست. جزئیاتی که در نقطه به نقطه بنا حاضراند و تنها اگر عزم عکاسی از بنا را داشته باشیم متوجه کثرت غافلگیرکننده آنها می شویم. مجتمع مسکونی نیاوران به شکلی است که با دیدن آن تنها شما در حال تماشای یک ایده ای که در ذهن یک معمار است نیستید در حال تماشای اثری هستیم که وجوه عینی آن چیزی کم از وجوه ذهنی اش ندارند و چه بسا غنی تر از آن هستند.

 مشخصات مجتمع مسکونی نیاوران

این مجتمع مسکونی دارای 6 طبقه می باشد که در بخش شمالی تهران قرار دارد. این پروژه دارای 6 آپارتمان مسکونی است که مساحت آن ها بین 80 تا 300 مترمربع می باشد. ای ن ساختمان ها هر یک دارای لابی می باشند که در طبقه همکف قرار دارد. سالن اجتماعات ، استخر ، سونا ، جکوزی ، پارکینگ ، موتورخانه ، پارکینگ در طبقات منفی یک و دو ، سالن ورزشی می باشد.

البته نباید فراموش کرد که دیالکتیکی از توده ها و فضاها چنین کیفیتی را برای معماری ایران رقم زده است؛ ستون های تنومند کناره رواق، یا پنجره های تهی میان دیوارهای ضخیم مثال هایی از این شفافیت هستند. یعنی به زعم خود میرمیران معماری در بستری تاریخی در مسیر «کاستن از ماده و افزودن به فضا» حرکت می کرده است. در مجموعه مسکونی نیاوران، شکل قابل تاملی از این سنخ «شفافیت» قابل ملاحظه است.انگار فضای تهی میانی به جداره های اطراف خود ضربه زده و آنها را در قسمت هایی به عقب هل داده است.(همان رفتار تاریخی که حیاط مرکزی در قبال جداره هایش در پیش گرفته و ایوان ها و رواق ها را شکل میدهد) در اینجا گویی فضای باز میانی در توده های اطرافِ خود نشت کرده است و البته در جواب آن توده ها نیز، در قالب پله هایی به سمت فضای میانی حرکت کرده و آن را برش داده اند تا در خلال این رفت و برگشت ها، نمایشی تمام عیار از درهم تنیدگی فضاها و توده ها به اجرا دربیاید.گویی چروکیدگی های گچی ایجاد شده در زیر پله ها روایت گر همین نشت تدریجی عناصر در یکدیگر است.

نقطه قوت مجتمع مسکونی نیاوران

نقطه قوت پروژه اما، زمانی پررنگتر می شود که به جانمایی فضاها در اطراف فضای درختان توجه کنیم؛ در این جانمایی، فضاهای مشاء و سیرکولاسیون در طبقه همکف وهمچنین فضاهای اصلی سکونت در طبقات بالا، در لبه فضای تهی قرار گرفته اند که این امر، هم موجب افزایش کیفیت این فضاها شده، و هم فضای درختان را زنده تر، امن تر و معنی دارتر کرده است. از سویی، قرار گرفتن فضاهای سیرکولاسیونِ همکف در لبه فضای درختان، امکان دیگری را برای معمار فراهم آورده است؛ ارتقاء کیفیت فضای میانی با ایجاد تخلخل در جداره ها. در اینجا اشاره به سخن دیگری از سید هادی میرمیران خالی از لطف نیست. او معتقد بود که مهمترین خصلت معماری ایرانی «شفافیت» است. خصلتی که از نظر میرمیران از دوره هخامنشی تا قاجار در معماری ایران حاضر بوده است، زیرا جسیم ترین آثار معماری ما هم به زعم او مثل «سنگ پا» متخلخل هستند.